به سبب توسعه و گستردگی فعالیت های مدیریتی واحد تجاری ، داده های حسابداری جایگاه مهمی در مدیریت بنگاه ها دارند .هم راستا با این توسعه ها شمار رفتار های متقلبانه حسابداران که با موافقت ضمنی کارکنان و مدیران ارشد صورت میگیرند به شکل چشمگیری افزایش یافته است . افزایش رفتارهای متقلبانه علاوه بر صورتهای مالی و نتایج فعالیت شرکتها ، اقتصاد کشور را نیز تحت تاثیر قرار میدهد .
اصطلاح حسابداری دادگاهی اشاره به حسابدارانی دارد که در زمینه قوانین و حقوق فعالیت می کنند . در موضوعات دادگاهی و امور مرتبط با آن ، حسابداران دادگاهی بدنبال ترکیب مهارتهای حسابداری ، حسابرسی و بازرسی فرایند تصمیم گیری هستند .حسابداران دادگاهی بر پیشگیری و کشف تقلب ، بررسی تقلب در صورتهای مالی و حوزه های مرتبط با آن تمرکز می کنند .
مهارتهای مورد نیاز یک حسابدار دادگاهی :
- پیش زمینه قوی در حسابداری
- دانش کامل از رویه های حسابرسی
- فهم و درک ارزیابی ریسک
- درک محیط قانونی
- فهم و درک کنترل داخلی
- آگاهی از فنون کشف تقلب
- مهارت های ارتباطی قوی
- روان شناسی
- جرم شناسی
- رایانه و اینترنت
مسائلی که یک حسابدار دادگاهی با آنها روبروست :
- موارد مربوط به سهامداران و شرکت
- کسب و کار و دولت
- بخش های مربوط به ساخت و ساز
- موارد مربوط به صدمه دیدن افراد
- بررسی تقلب شرکت یا کارمندان
- اختلافات مالی مربوط به فسخ قراردادها
- ارزیابی فعالیت
- موارد مربوط به زیانهای مالی شرکتها
- سهل انگاری حرفه ای
- مسائل محیطی
- جرائم سایبری
- موضوعات مربوط به سرمایه ی فکری
موضوعات محتمل در آموزش حسابداری در کرج دادگاهی بر اساس مطالعات انجام شده به شرح زیر است :
تحقیق و تنحص و قانون
- قوانین و مقررات مربوط به رشوه و تقلب های مجرمانه
- آگاهی از نظام حقوقی
- اجزای حقوقی تقلب
- دادرسی و بازجوئی ها
- دعاوی حقوقی و فنون مشاوره
- شواهد کارشناسی و فنون گواهی کارشناس
- راهبری شرکتی و رعایت قوانین و ضوابط لازم الاجرا
- بررسی رشوه و فساد ، شامل تجزیه و تحلیل ادعاهای مربوط به رفتار خلافکارانه
تقلب و حسابرسی
- نظریه آزمون و پیشگیری از تقلب
- اصول تقلب
- قواعد مربوط به شواهد و استانداردهای گزارشگری برای حسابداری دادگاهی
- روش شناسی حسابرسی تقلب
- استانداردهای حرفه ای حسابداری دادگاهی
- گردآوری و تجزیه و تحلیل اسناد
- انواع تقلب ( ورشکستگی ، رایانه ، مدیریت ، کارمندان و...)
- مهارتهای مذاکره ی حرفه ای و جنبه های حقوقی این مذاکرات
ج – فرایند گزارشگری مالی :
- تقلب های مالی و مسئولیتهای حسابدار
- ارزیابی کنترل داخلی و نمونه گیری آماری
- فنون یافتن دارائی های مخفی
- فرایند گزاشگری مالی و تحلیل آن
- نوشتن گزارش موثر
اخلاق حرفه ای
- فنون بررسی تضاد منافع
- اصول اخلاقی و آئین نامه رفتاری مربوط به شرکت
- پرچم های قرمز فردی و محیطی
به سبب وجود مجادلات و طرح دعاوی در موضوعات بحث برانگیز حوزه حسابداری و چالش های حقوقی در این زمینه در ایران کاربرد پذیری حسابداری دادگاهی و همچنین تدوین استاندارد های لازم در این خصوص امری ضروری به نظر می رسد . گام نهادن در این امر برای ایران یک دستاورد جدیدی در حوزه حسابداری و حقوق خواهد بود که کمک شایانی به افشا حقایق رویدادهای به وقوع پیوسته خواهد کرد . البته ناگفته نماند که دانشگاه ها باید یک تحولاتی در نظام آموزشی ایجاد نمایند و به عنوان یک گرایش از رشته حسابداری ، حسابداری دادگاهی تدریس شود تا نیازهای این گروه حرفه ای از محل دانشگاه های داخل کشور تامین گردد .